ΗΜΕΡΙΔΑ «ΣΧΟΛΕΙΟ και ΕΦΗΒΕΙΑ». Γέρακας 24 Απριλίου 2010

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Α' ενότητα - Πρόεδρος: Άννα Τριαντάφυλλου, Σχολ. Σύμβουλος ΠΕ 05

• Εφηβεία: Γενικές Παρατηρήσεις, Α. Χριστοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας Παν/μίου Αθηνών.

• O έφηβος, το περιβάλλον και η κοινωνία, Δ. Αναστασόπουλος, Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος.

Β' ενότητα - Πρόεδρος: Αντ. Καστορίνης, Σχολ. Σύμβουλος ΠΕ 04

• Μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες σε σχέση με την ψυχολογία του εφήβου, Χρ. Ζερβής, Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος, Διευθυντής στο Τμήμα Ψυχιατρικής Εφήβων και Νέων του Γ.Ν.Α «Γ. Γεννηματάς»

A' μέρος της εισήγησης του κ. Ζερβή

Β' μέρος της εισήγησης του κ. Ζερβή

• Ψυχολογικά προβλήματα στην εφηβεία: μεταξύ αδράνειας και περάσματος στην πράξη, Τζ. Σουμάκη, Παιδοψυχίατρος-Ψυχοθεραπεύτρια.

Γ' ενότητα Πρόεδρος: Τζ. Σουμάκη, Παιδοψυχίατρος- Ψυχοθεραπεύτρια.

Το σχολείο ως φορέας πρόληψης: σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας των μαθητών στο σχολείο, Θ. Χατζηπέμου, Ειδ. Παιδαγωγός-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ

Άννα Χριστοπούλου

Η εφηβεία είναι μια αναπτυξιακή περίοδος που χαρακτηρίζεται από σημαντικές σωματικές και ψυχο-κοινωνικές αλλαγές. Ο έφηβος καλείται να αντιμετωπίσει τόσο τις αλλαγές στο σώμα του όσο και τις σχέσεις του με τους γονείς, τους συνομηλίκους, καθώς και τις αυξανόμενες απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος.

Σε αυτή την αναπτυξιακή περίοδο γίνεται μια εκ νέου επεξεργασία των προηγούμενων ψυχοσυναισθηματικών σταδίων και τυχόν άλυτων ψυχικών δυσκολιών της παιδικής ηλικίας δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον έφηβο για καλύτερη επίλυση των θεμάτων αυτών.

Οι προκλήσεις της εφηβείας την καθιστούν μια περίοδο ευαλωτότητας με σημαντικούς ενδεχόμενους κινδύνους. Τόσο οι αλλαγές, όσο και οι κίνδυνοι επηρεάζουν το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον του εφήβου, καθώς είναι αποδέκτες των επιπτώσεων όλων αυτών των διεργασιών και ταυτόχρονα παίζουν κρίσιμο ρόλο όσον αφορά στην εξέλιξη του εφήβου.

Ο προσδιορισμός της «φυσιολογικής» εφηβείας έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης και μελέτης. Ενώ ορισμένοι θεωρούν ότι η εφηβεία αναγκαστικά περιλαμβάνει έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, άλλοι ισχυρίζονται ότι μπορεί να είναι ήπια και ομαλή.

Έρευνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό έχουν διερευνήσει τις απόψεις εκπαιδευτικών, γονέων και ειδικών με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Ακόμη, το τι συνιστά «καλή έκβαση» της εφηβικής ηλικίας, και πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί ειδικά στο πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας αποτελεί θέμα που παραμένει στο προσκήνιο του οικογενειακού, εκπαιδευτικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος.

Χρήστος Ζερβής

Μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες σε σχέση με την ψυχολογία του εφήβου.

Η μελέτη της ψυχικής ανάπτυξης του παιδιού και του εφήβου οδηγεί στη διαπίστωση ότι για την απόκτηση της γνώσης είναι απαραίτητος, ως διαδικασία, ο μεταβολισμός της σωματικής και ψυχικής ενέργειας του παιδιού σε ενδιαφέρον για γνώση.

Η ψυχαναλυτική προσέγγιση χρησιμοποιεί την έννοια της μετουσίωσης, για να αποδώσει τη μετατροπή της επιθυμίας του παιδιού για σωματική ευχαρίστηση σε επιθυμία για γνώση και για κατάκτηση πνευματικών και κοινωνικών αξιών. Η ποιότητα της μετουσίωσης, αλλά και της ψυχικής ανάπτυξης γενικότερα, εξαρτάται τόσο από ενδογενή, γενετικά στοιχεία, όσο και από περιβαλλοντικά και, πρωτίστως, οικογενειακά στοιχεία.

Για την καλή πνευματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου είναι απαραίτητη η ομαλή ψυχική εξέλιξη, με τα αντίστοιχα στάδια ψυχοσεξουαλικής οργάνωσης, χωρίς τραυματισμούς, σε ένα πλαίσιο ζωής που παρέχει τα βασικά στοιχεία αναφοράς που είναι απαραίτητα για την ψυχική δόμηση.

Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από ψυχικές αναδομήσεις, οι οποίες είναι απόρροια των σεξουαλικών καθηλώσεων που χαρακτήρισαν την μέχρι τότε ψυχοσεξουαλική πορεία του εφήβου. Σε αυτήν την προοπτική, τυχόν μαθησιακές και συναισθηματικές δυσκολίες εντάσσονται στο πλαίσιο δυσλειτουργικών ή τραυματικών καταστάσεων που χαρακτήρισαν την ψυχοσεξουαλική εξέλιξη του παιδιού ή του εφήβου.

Δημήτρης Αναστασόπουλος

Ο έφηβος, το περιβάλλον και η κοινωνία Οι ενδοψυχικές αναπτυξιακές διαδικασίες που συμβαίνουν στην εφηβεία,βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση με το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον του εφήβου. Πρωτίστως αυτό αφορά την οικογένεια και τις αλλαγές στη στάση του εφήβου απέναντη στο σύνολο/θεσμό,όπως και σε κάθε άτομο, με επικέντρωση τους γονείς-γονεϊκά αντικείμενα.

Ακολουθούν οι σχέσεις με τους συνομηλίκους, οι οποίες αποκτούν μιά νέα διάσταση και φορτίζονται από την τάση του εφήβου για αποδέσμευση από την οικογένεια. Σε αυτές, με ποιοτικές διαφορές πάντα,συμμετέχουν η ευρύτερη ομάδα συνομηλίκων (από την παγκοσμιοποιημένη μέσω διαδυκτίου και Μ.Μ.Ε. έως του στενότερου περίγυρου), η παρέα και οι στενοί φίλοι.

Η κοινωνία ως θεσμός κατεστημένος από τον κόσμο των ενηλίκων, υπεισέρχεται επίσης στα δυναμικά της εφηβείας, όπως και οι φορείς ή εκφραστές της εξουσίας. Η ανάγκη διαμόρφωσης εφηβικής υποκουλτούρας σχετίζεται με αυτά και κατά καιρούς παίρνει διαφορετικές εκφράσεις.

Το σχολείο είναι ο χώρος όπου ο έφηβος καλείται να δράσει και να συμμετάσχει το ήμισυ περίπου του ενεργού ημερήσιου χρόνου του. Λειτουργεί ως ο εμβληματικός χώρος, ο οποίος συγκεντρώνει στοιχεία της οικογένειας, με γονεϊκά υποκατάστατα τους δασκάλους, της κοινωνίας ως θεσμού, της εξουσίας ως πρακτικού και συμβολικού φορέα της και της ομάδας συνομηλίκων, βρίσκεται στο κέντρο της σημασίας που έχει αναπτυξιακά γιά τον έφηβο και γίνεται περιέκτης και δέκτης των ενδοψυχικών του δυναμικών.

Στην ομιλία, μέσα στα χρονικά όρια που διατίθενται, θα γίνει προσπάθεια να θιγούν οι ψυχοδυναμικοί μηχανισμοί οι οποίοι λειτουργούν στις παραπάνω αναπτυξιακές διαδικασίες. Τζ. Σουμάκη Ψυχολογικά προβλήματα στην εφηβεία:μεταξύ αδράνειας και περάσματος στην πράξη Η διεργασία της εφηβείας είναι ψυχολογικά σύνθετη. Οι έφηβοι κατακλύζονται από ενορμήσεις, σεξουαλικές και επιθετικές, από την αναζήτηση του εαυτού τους και την αποδοχή του «νέου» σώματος, καθώς και τη σχέση τους με τον άλλο.

Οι έφηβοι στη φάση αυτή ανταποκρίνονται είτε με μηχανισμούς ακινητοποίησης και αδράνειας στα πλαίσια φόβου προς το «ανοίκειο» ή αποχωρισμού -πένθος της παιδικής ηλικίας- είτε με εκδραματίσεις που οδηγούν σε διαταραχές διατροφής, ύπνου και συμπεριφοράς. Στην εισήγηση αυτή θα αναφερθούν οι ενδείξεις για την ανίχνευση των διαταραχών αυτών στον χώρο του σχολείου και θα συζητηθούν πιθανοί τρόποι πρώτης αντιμετώπισης. Θ. Χατζηπέμου Το σχολείο ως φορέας πρόληψης: σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας των μαθητών στο σχολείο.

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση σχεδίων εργασίας για την προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας των μαθητών στο χώρο του σχολείου και η παρέμβαση στη σχολική ηλικία αποτελεί ίσως το πλέον επιτυχημένο μοντέλο πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης.

Η σύγχρονη μεθοδολογία των σχεδίων εργασίας για την προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας βασίζεται δίνει έμφαση στην σχέση και την αλληλεπίδραση, στη ανάπτυξη δεξιοτήτων βελτίωσης της αυτοπεποίθησης των μαθητών και της δυνατότητας ως συνέπειας της ενδυνάμωσης των ικανοτήτων τους να διαπραγματεύονται, να βάζουν όρια και να προβαίνουν στις σωστές επιλογές.

Ειδικότερα στηρίζεται στη βιωματική, ενεργητική, συνεργατική μάθηση. Αυτό σημαίνει μια ανοιχτή ψυχοεκπαιδευτική διαδικασία χωρίς αυστηρά καθορισμένα όρια που εξελίσσεται ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες προβλήματα και ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων.

Το Δ.Σ. του Αναπτυξιακού & Επιστημονικού Συνδέσμου Πολιτών Αν. Αττικής ευχαριστεί το μέλος του Κα Β. Γερμανού ( Καθηγήτρια ΠΕ-5) για την διάθεση του υλικού από την ημερίδα.

Τα θέματα που αφορούν τους πολίτες της Αν. Αττικής είναι πολλά και μόνο με τις δικές σας πρωτοβουλίες και συμμετοχικότητα θα μπορέσουμε να τα αναδείξουμε και να ενημερώσουμε τους πολλούς.

Μια ημερίδα μπορεί να συγκεντρώσει από 100 - 200 άτομα. Μέσα από το ιστολόγιο του Ενεργού Πολίτη και των άλλων εναλλακτικών δικτύων, αυτή η δυνατότητα πολλαπλασιάζεται και γίνεται χρηστική και για τα έντυπα μέσα ενημέρωσης που πολλές φορές τα έχουμε διευκολύνει δίνοντάς τους θέματα που κρίνουν ότι παρουσιάζουν ενδιαφέρον.

Το παράπονό μας είναι ότι σπανίως αναγράφεται η "πηγή προέλευσης". Ακόμα και έτσι δεν μας πειράζει μπροστά στο ζητούμενο που είναι η διάχυση της πληροφορίας στους ΠΟΛΛΟΥΣ.