Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στο 1932 (τελευταία πτώχευση) και το 2011 ;

Απ' όλες τις πτωχεύσεις του Ελληνικού Κράτους (1827, 1893/97 και 1932) τεράστιο ιστορικό και πολιτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει αυτή του 1932, η οποία είναι και η τελευταία μέχρι τις δραματικές μέρες της σύγχρονης Ελλάδας.
Απαραίτητη ιστορική υπενθύμιση: Η πτώχευση της εποχής Τρικούπη και αυτή του 1932 παρουσιάζουν ένα κοινό κομβικό στοιχείο: και οι δύο κηρύχθηκαν έπειτα από μαραθώνιο ζυμώσεων και διεργασιών, εντός κι εκτός Ελλάδας, και μόλις το ποσοστό του χρέους έφτασε στο 150% του ΑΕΠ!


Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέτυχε τους τελευταίους μήνες της πρωθυπουργίας του το 1932 να εξασφαλίσει δάνειο. Την ίδια κατάληξη είχαν και οι προσπάθειες των διαδόχων του.


Δύο μόνο οικονομικά μεγέθη της εποχής προκαλούν ανατριχίλα. Το 1932 το 81% του συναλλάγματος από τις εξαγωγές της χώρας πήγαινε στην εξυπηρέτηση του χρέους. Η "Υπηρεσία Δημοσίου Χρέους" απορροφούσε το 9,25% του εγχώριου ΑΕΠ.


Στα πολιτικά πράγματα της εποχής οι εξελίξεις υπήρξαν δραματικές, επηρεάζοντας την πολιτική ζωή της χώρας. Η αποσταθεροποίηση του πολιτεύματος ήταν το αποτέλεσμα, με κορυφαίο γεγονός την παλινόρθωση του '35. Ο Γεώργιος αποφάσισε να τοποθετήσει πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά, ως τότε αντιπρόεδρο και υπουργό Στρατιωτικών της κυβέρνησης Δεμερτζή, ο οποίος πέθανε ξαφνικά στις 13 Απριλίου του 1936.


Ο διορισμός του Μεταξά χρειαζόταν κοινοβουλευτική νομιμοποίηση, από την τελευταία προπολεμική Βουλή, η οποία ήταν και η τελευταία όπου συγκρούστηκαν ο "βενιζελισμός" με τον "αντιβενιζελισμό". Εκείνη η Βουλή ήταν αναθεωρητική...


Η Βενιζελική/δημοκρατική παράταξη με 142 έδρες και η αντιβενιζελική με 143, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση του Μεταξά. Κατά μια ιστορική ερμηνεία και οι δύο μεγάλοι πολιτικοί χώροι γνώριζαν πολύ καλά τι έκαναν, επικυρώνοντας με την ψήφο τους το διορισμό του Μεταξά ως πρωθυπουργού από τον Γεώργιο. Η μόνη πολιτική δύναμη που αρνήθηκε κάθετα να περιβάλλει με ψήφο εμπιστοσύνης τον Μεταξά ήταν το ΚΚΕ των 15 βουλευτών, το οποίο μάλιστα είχε προβλέψει την κατάληξη προς την εκτροπή.


Ο Μεταξάς κατάφερε αμέσως μετά να γίνει και δικτάτορας, εκμεταλλευόμενος την αυτοκτονική επιλογή εκείνης της Βουλής να αυτοαναστείλει τη λειτουργία της για ένα εξάμηνο, από το τέλος Απριλίου ως το φθινόπωρο.


Ηταν ήδη αργά για την (όποια) Δημοκρατία.


Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για τον Μεταξά. Το βιογραφικό του είναι γεμάτο με λαμπρές (στα πεδία των μαχών και όχι στα επιτελικά γραφεία που υπηρέτησε), αλλά και μελανές (οι περισσότερες) σελίδες.


Στην πτώχευση του '32 η συμφωνία με τους δανειστές είχε ως εξής: καταβολή του 30% των τόκων για το οικονομικό έτος 1932-'33, του 27,5% για το έτος '33-'34 και του 35% για το έτος '34-'35. Το πρόγραμμα δεν υπηρετήθηκε και η χώρα πτώχευσε. Τον Φεβρουάριο του 1935 η νέα συμφωνία προέβλεπε αποπληρωμή του 35% για το οικονομικό έτος 1935-'36.


Δύο εβδομάδες μετά την κήρυξη της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, ο Μεταξάς συμφωνεί να καταβάλλει το 40% για τα έτη 1935-'36 και 1936-'37. Λίγους μήνες αργότερα το Συμβούλιο των Ομολογιούχων, μέσω της Βρετανικής κυβέρνησης, ζητά από την... σκληρή ελληνική κυβέρνηση να ανεβάσει το ποσοστό να ανέλθει στο 50%.


Θα αναρωτηθεί ο καλόπιστος αναγνώστης, τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά τα ιστορικά στοιχεία με την σύγχρονη ελληνική τραγωδία.


Οι συζητήσεις και οι συμφωνίες των κυβερνήσεων της περιόδου 1932-36, δεν είναι κάτι παρόμοιο, ανατριχιαστικά παρόμοιο τολμώ να πω, με τις σημερινές διεργασίες για την επιμήκυνση και το "κούρεμα";


Η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου, προβλέπει "κούρεμα" του Χρέους κατά 50%, συμφωνία η οποία παρουσιάστηκε στους υπό πτώχευση Ελληνες, ως σωτήρια για τον τόπο. Λεπτομέρεια: το "κούρεμα" δεν περιλαμβάνει τα δάνεια από το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και την Ε.Ε, αλλά μόνο τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Για τις τράπεζες υπάρχει σχέδιο διάσωσής τους από τα προς "κούρεμα", για τα ταμεία όχι!


Το Δημόσιο Χρέος αυτή τη στιγμή κυμαίνεται σε περιοχές άνω του 150% του ΑΕΠ, ενώ με το κούρεμα αναμένεται να φτάσει στο 110% του ΑΕΠ -το "σημείο" δηλαδή απ' όπου ξεκίνησε η σημερινή περιπέτεια του τόπου- σε αρκετά χρόνια, γεγονός το οποίο σημαίνει σκληρή λιτότητα για τα μεσαία και λαϊκά στρώματα, τα συνήθη, δηλαδή, θύματα σε κάθε τέτοια περίσταση.


Η επιλογή του χρεωκοπημένου πολιτικού συστήματος της εποχής του Μεσοπολέμου, να παράσχει ψήφο εμπιστοσύνης στον διορισμένο από τον βασιλιά Γεώργιο, Ιωάννη Μεταξά, και επί της ουσίας να οδηγήσει στην εκτροπή και την επιβολή δικτατορίας, δεν μοιάζει αρκετά μάλιστα, με τις τωρινές τραγικές επιλογές ενός εξίσου αποτυχημένου και χρεωκοπημένου πολιτικού συστήματος;


Η φαρσοκωμωδία που έστησαν τα δύο μεγάλα κόμματα με την αρωγή των διαπλεκόμενων Μέσων Ενημέρωσης (τα οποία καθ' όλη τη διάρκεια πίεζαν προς την κατεύθυνση Παπαδήμου, εμφανίζοντάς περίπου ως μονόδρομο την επιλογή του), εως ότου καταλήξουν σε αυτόν, που πρώτο το BBC είχε προαναγγείλει από την προηγούμενη Πέμπτη ως τον επόμενο πρωθυπουργό, τον Λουκά Παπαδήμο, υπήρξε τόσο αντιαισθητική πολιτικά και τόσο άκομψη λαμβανομένου υπόψη και του παράγοντα "πίεση" από τους δανειστές και τον Γαλλογερμανικό άξονα, και είναι ενδεικτική του κλίματος που θα επικρατήσει από τούδε και στο εξής στα πολιτικά πράγματα της χώρας.


Ενδεικτικό της πιο πάνω διαπίστωσης είναι ότι την ώρα που ξεκαθάριζε(;), το πολιτικό σκηνικό στη χώρα, η Κομισιόν φρόντιζε να καθορίσει το... πεδίο δράσης της νέας, αλλά και της επόμενης κυβέρνησης, αυτής δηλαδή που θα προκύψει από τις εκλογές, όποτε και αν γίνουν αυτές. H Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεσή της, και πιο συγκεκριμένα στο κεφάλαιο για την Ελλάδα, το οποίο τιτλοφορείται "Επώδυνη Προσαρμογή", κάνει λόγο για ύφεση τουλάχιστον ως το τέλος του 2012 και παράλληλα καθιστά σαφές ότι θα χρειασθούν νέα, ακόμη αυστηρότερα, μέτρα λιτότητας με έμφαση στις περικοπές των δημοσίων δαπανών, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι από το 2012 ο προϋπολογισμός θα εμφανίζει όλο και μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα.


Οι τακτικισμοί των δύο μεγάλων κομμάτων, η "καταγγελτική απουσία" της Αριστεράς από τις εξελίξεις και κυρίως το έντονο άρωμα διαπλοκής, που συνόδευσε τις εξελίξεις μέχρι την επιλογή Παπαδήμου, δημιουργούν ενοχλητικούς ιστορικούς και πολιτικούς συνειρμούς. Η σύγκριση με τα γεγονότα της περιόδου 1932-'37, η γνώση των σύγχρονων συνθηκών και κανόνων βάσει των οποίων "παίζεται" το πολιτικό παιχνίδι και φυσικά το ισχυρό επιστημονικό δόγμα ότι η "Ιστορία διδάσκει, αρκεί να την διαβάζουμε σωστά", δεν ευννοεί την αισιόδοξη ανάγνωση των τελευταίων εξελίξεων.


Από τις δικτατορίες του "μαστιγίου", περνάμε στις δικτατορίες του "καρότου". Δεν χρειάζεται πλέον τόση και τέτοια καταστολή όση στο παρελθόν -αν και οι δυνάμεις καταστολής ποτέ δεν θα πάψουν να αποτελούν "σταθερή αξία" για την καθεστηκυΐα τάξη. Αρκούν τα φοβικά διλήμματα τύπου "μέσα ή έξω από το ευρώ", "ευρώ ή χάος", για να γίνει η δουλειά. Η παγκοσμιοποίηση έχει τους τρόπους της και μην αμφιβάλλετε για αυτό.


Ούτως ή άλλως είναι ήδη αργά και για την σημερινή Δημοκρατία...
 
Του Παναγιώτη Σπανού