8η Aπριλίου - Παγκόσμια Ημέρα του Έθνους των Ρομά και η Ελληνική πραγματικότητα.

Από την αγοραπωλησία των σκλάβων Ρομ, όπως φαίνεται στη διαφήμιση πώλησης όπου πωλούνται 18 άνδρες, 10 παιδιά, 7 γυναίκες, 3 κορίτσια...σε άριστη κατάσταση, στη σημερινή πραγματικότητα, ως μόνιμα θύματα διακρίσεων κλπ.

Με αφορμή τις σημαντικές πρωτοβουλίες του Βουλευτή και Προέδρου της Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας & Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής, Βασίλη Οικονόμου, βρήκαμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για το πολύπαθο Έθνος των ΡΟΜΑ που αξίζει να τα γνωρίζετε.

Δήλωση του Βουλευτή και Προέδρου της Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας & Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής, Βασίλη Οικονόμου, για την 8η Aπριλίου (Παγκόσμια Ημέρα του Έθνους των Ρομά)

Η 8^η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα του Έθνους των Ρομά σε ανάμνηση του 1^ου Παγκοσμίου Συνεδρίου των Ρομά που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου του 1971 και έθεσε τις βάσεις για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους από την διεθνή κοινότητα. Οι τσιγγάνοι Ρομά σε όλο τον κόσμο υπόκεινται συχνά σε ρατσιστική αντιμετώπιση και τα δικαιώματά τους καταπατούνται ενώ μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τους ζουν σε άθλιες συνθήκες που μόνο εν μέρει δικαιολογούνται από την νομαδική ζωή που κάποιοι ακόμα και σήμερα επιλέγουν.

Στην χώρα μας η μεγάλη πλειοψηφία των Ρομά ζει σε πρόχειρους καταυλισμούς ανεπτυγμένους στα όρια πολλών δήμων όπου δεν υπάρχουν υποδομές, δεν υπάρχουν σπίτια και ο τρόπος ζωής τους δεν διασφαλίζει την υγεία του πληθυσμού. Οι περισσότεροι Ρομά ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας, χαρακτηρίζονται από τον αναλφαβητισμό και ρέπουν προς παράνομες δραστηριότητες. Συχνές είναι οι «συγκρούσεις» με άλλες κοινωνικές ομάδες που θεωρούν ότι η παρουσία τους στον δήμο τους υποβαθμίζει τις πόλεις, ενισχύει την εγκληματικότητα, διασαλεύει την τάξη και απειλεί την δημόσια υγεία.

Όσες προσπάθειες έγιναν στο παρελθόν για την ομαλή και δημιουργική ενσωμάτωση των Ρομά στην ελληνική κοινωνία ελάχιστα αποτελέσματα είχαν καθώς τα παιδιά των Ρομά που εντάσσονται στην δημόσια εκπαίδευση δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, απογοητεύονται και την εγκαταλείπουν, πολύ πριν ολοκληρώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Σημαντικό ρόλο στην «αποτυχία» τους παίζει ο αναλφαβητισμός των γονέων που δεν μπορούν να συνδράμουν στην προσπάθεια τους, ο τρόπος αντιμετώπισής τους από το σχολικό περιβάλλον και βέβαια και η μη ύπαρξη σταθερής και μόνιμης κατοικίας. Η απουσία εκπαίδευσης δημιουργεί τις συνθήκες του περιθωρίου όπου οι εσωτερικοί κοινωνικοί κανόνες υπερισχύουν και ορίζουν ως φυσιολογική μια κατάσταση όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και οι ανθρώπινοι όροι διαβίωσης αμφισβητούνται.

Το κράτος οφείλει να μεριμνήσει για τις κοινότητες των Ρομά και να αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες σε συνεργασία με τους Ρομά και με τις τοπικές κοινωνίες ώστε να είναι εφικτή η ομαλή ενσωμάτωση των Ρομά και η ειρηνική και αρμονική συνύπαρξη με τους υπόλοιπους κατοίκους.

Βασικό στοιχείο αυτής της πολιτικής ενσωμάτωσης πρέπει να είναι η εκπαίδευση ενηλίκων και ανηλίκων, η ενισχυτική διδασκαλία ώστε να μπορούν τα παιδιά Ρομά να συγχρονιστούν με τα υπόλοιπα παιδιά στο σχολείο, ειδικά προγράμματα στήριξης και ενίσχυσης των συγκεκριμένων πληθυσμών, ανάπτυξη δικτύου υποδομών και υποστήριξη προκειμένου να ανεγερθούν μόνιμες κατοικίες, ειδικά προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασης, ειδικά προγράμματα υγιεινής. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν με κατάλληλο προγραμματισμό και κυρίως με την σύμφωνη γνώμη των ίδιων των Ρομά.

Κατά συνέπεια πρέπει να πεισθούν οι Ρομά ότι είναι προς το δικό τους συμφέρον να συμβαδίσουν με την υπόλοιπη κοινωνία, να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους χωρίς να απολέσουν την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα.

Αυτά τα θέματα θα αναδείξει το επόμενο διάστημα η Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής, στην προσπάθεια του Κοινοβουλίου να συμβάλει στην επίλυση τουλάχιστον μέρους αυτών των προβλημάτων.

Ποιοί είναι οι Ρομά.

Οι Ρομά (στον ενικό αριθμό Ρομ), γνωστοί επίσης και ως Ρομ, Τσιγγάνοι, Αθίγγανοι ή Σίντηδες και με τον, κάποιες φορές υποτιμητικό, χαρακτηρισμό Γύφτοι, είναι ένας κατά βάση νομαδικός λαός με Ινδική καταγωγή. Η πρώτη ιστορική αναφορά για τους Ρομά γίνεται από τον Ηρόδοτο που αναφέρει τον λαό των "Σιγύνων".

Ονομασία

Οι Ρομά είναι στις περισσότερες χώρες γνωστοί με λέξεις συγγενικές με τη λέξη "γύφτος". Η λέξη προέρχεται από τη λέξη "Αιγύπτιος" και η χρήση της οφείλεται στην πεποίθηση παλαιότερων εποχών ότι οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο. Η λέξη "Ρομ", που χρησιμοποιείται σε πολλές περιοχές από τους ίδιους, σημαίνει στη γλώσσα τους "άντρας" ή "σύζυγος". Μεταξύ τους χρησιμοποιούν τα "Μελελέ" (Λαός μαύρος), "Μανούχ" (άνθρωπος) και "Σίντε". Επίσης, η λέξη "αθίγγανος" ή "ατσίγγανος" σημαίνει τον "ανέγγιχτο" (από την ονομασία της χαμηλότερης ινδουιστικής κάστας, από την οποία πιθανολογείται ότι προήλθαν) και ετυμολογείται από το στερητικό α- και το ρήμα θιγγάνω, δηλαδή "αγγίζω".

Ιστορία

Οι Ρομά πιστεύεται ότι μετανάστευσαν από την Πενταποταμία της Ινδίας -σημερινό Παντζάμπ- γύρω στο 1000 μ.Χ. και, περνώντας από το Αφγανιστάν, την Περσία, την Αρμενία και την Τουρκία, έφτασαν στην Ευρώπη, όπου στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στις περισσότερες περιοχές της ηπείρου. Αργότερα, κατά τις μαζικές μεταναστεύσεις προς την Αμερική μεγάλος αριθμός Ρομ μετακινήθηκε προς τον Νέο Κόσμο.

Αυτή η θεωρία όμως έρχεται σε αντιδιαστολή με την προχριστιανική αναφορά από τον Ηρόδοτο.

Οι λόγοι που οδήγησαν τους Ρομά σε μία τέτοια μαζική και σε τόσο μεγάλη απόσταση μετακίνηση είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ιστορίας. Υπάρχουν θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι Ρομά προήλθαν από κατώτερες κάστες του Ινδού ποταμού, τα μέλη των οποίων στρατολογήθηκαν ως μισθοφόροι σε πολέμους εναντίων των Άράβων. Μία άλλη θεωρία είναι οτι οι Ρομά προέρχονται από αιχμαλώτους των Αράβων, κατά την εισβολή των Μουσουλμάνων στη βόρεια Ινδία και το σημερινό Πακιστάν.

Πληθυσμός

Υπάρχουν εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες υπάρχουν μεταξύ 8 και 10 εκατομμύρια Ρομά παγκοσμίως^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Στην Ευρώπη, ο πληθυσμός τους υπολογίζεται περίπου στα 12 εκατομμύρια άτομα, ενώ στην Ελλάδα βρίσκεται ο τρίτος σε αριθμό πληθυσμός Τσιγγάνων στη Δυτική Ευρώπη. Οι περισσότεροι ζουν στην Ευρώπη,

• Αλβανία -μεταξύ 100 και 150 χιλιάδες
• Ρουμανία - μεταξύ 535.250^[1] και 1.2 και 1.5 εκατομύρια
• Ουγγαρία - μεταξύ 600 και 800 χιλιάδες
• Βουλγαρία - περίπου 750 χιλιάδες
• Σερβία - περίπου 800 χιλιάδες
• Ισπανία - μεταξύ 600 και 800 χιλιάδες
• Σλοβακία - μεταξύ 350 και 520 χιλιάδες
• Π.Γ.Δ.Μ. - 260 χιλιάδες
• Τσεχία - μεταξύ 150 και 300 χιλιάδες
• Γαλλία - 310 χιλάδες
• Τουρκία - 2 και 5 εκατομύρια^[2]
• Ελλάδα - Η Πολιτεία τούς υπολογίζει σε 120-150.000 άτομα, οι ίδιοι οι Τσιγγάνοι ανεβάζουν τον αριθμό σε 500-600.000 άτομα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε 200 - 300.000^[3].

Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες είναι μόνιμα εγκαταστημένοι Ρομά με συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού είναι η Αθήνα (Αγ. Βαρβάρα, Λιόσια, Ζεφύρι, Ασπρόπυργος), η Θεσσαλονίκη (Δενδροπόταμος, Ελευθέριο-Κορδελιό, Εύοσμος, Μενεμένη), το Αγρίνιο, η Αλεξάνδρεια Ημαθίας, η Αμαλιάδα, η Γαστούνη, το Διδυμότειχο, το Εξαμίλι Κορινθίας, η Θήβα, η Κάτω Αχαϊα, το Μεσολόγγι, η Νέα Αλικαρνασσός, η Νέα Ιωνία Μαγνησίας, η Ξάνθη, ο Ορχομενός, οι Σέρρες, οι Σοφάδες, η Φλώρινα και η Νυμφόπετρα^[4].

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος διεθνής χορηγός για τη βελτίωση της κατάστασης των κοινοτήτων των Ρομά. Την τελευταία τριετία χορήγησε περισσότερα από 77 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος PHARE για σχέδια σχετικά με τη στέγαση και τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά στην Ουγγαρία, στην Τσεχία και στη Σλοβακία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία. Αλλά και στα κράτη που είναι ήδη μέλη της Ε.Ε. (Ισπανία, Ελλάδα και Γαλλία) εφαρμόζονται προγράμματα μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (Ε.Κ.Τ.) και της κοινοτικής πρωτοβουλίας EQUAL. Σχέδια για τους Ρομά υποστηρίζονται και μέσω των προγραμμάτων ΣΩΚΡΑΤΗΣ και Νεολαία για την Ευρώπη.

Το πρόγραμμα κοινοτικής δράσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων που έχει υπογράψει και η Ελλάδα ολοκληρώθηκε με την έκδοση της Οδηγίας 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής ^[5].

Εξαιτίας του νομαδικού τρόπου ζωής τους και της έλλειψης επιθυμίας ή/και δυσκολίας προσαρμογής στον τρόπο ζωής της πλειοψηφίας των υπόλοιπων κατοίκων κάθε περιοχής οι Τσιγγάνοι έχουν πέσει συχνά θύματα διακρίσεων. Συχνά αρνητικά στερεότυπα είναι αυτά του "κλέφτη", του "επαγγελματία ζητιάνου", του "τσιγγούνη" κ.ά. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον, οι αρνητικοί συνειρμοί εναντίων των Ρομά συντηρούνται εν μέρει από την αυξημένη εγκληματικότητα μεταξύ των Τσιγγάνων,^{[εκκρεμεί παραπομπή]} που δεν οφείλεται βέβαια σε κάποιο εγγεννές χαρακτηριστικό της φυλής, αλλά στα υψηλά επίπεδα φτώχειας στις τάξεις τους και στην αδυναμία ή αρνησή τους να ενσωματωθούν με τους τοπικούς πλυθησμούς.

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ρομά υπήρξαν μεταξύ των θυμάτων των μαζικών εκτελέσεων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, μαζί με Εβραίους, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλους και Μάρτυρες του Ιεχωβά. Υπάρχει η άποψη οτι περίπου 400.000 Ρομά εκτελέστηκαν από τους Ναζί την περίοδο εκείνη.

Οι έλληνες Ρομά έχουν 114 σωματεία πανελλήνια (Συνομοσπονδία Ελλάδος) με 300 χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, ενώ το 2006 συγκρότησαν και πολιτικό κόμμα με τον τίτλο "Ασπίδα-Ρομ" (Ανεξάρτητη Συσπείρωση Πολιτών Ιδιαίτερου Αυτοπροσδιορισμού ΡΟΜ)^[8].

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) κατήγγειλε τον Σεπτέμβριο του 2006 ότι στην Ελλάδα "την τελευταία δεκαετία παρατηρείται η μεγαλύτερη παράνομη έξωση Ρομά", ενώ παράλληλα είναι σε έξαρση η εξύβριση των υπερασπιστών των δικαιωμάτων τους, με την συμβολή και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Μάλιστα αναφέρεται ότι «ήδη την 1η Σεπτεμβρίου 2006 κατατέθηκε ερώτηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης από τον εισηγητή για θέματα μειονοτήτων, σοσιαλιστή βουλευτή Λετονίας Μπορίς Τσίλεβιτς»^[9].

(ΠΗΓΗ Βικιπαίδεια)