Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής και ελεύθερες παραλίες

Tο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής (ΡΣΑ) έφερε στο προσκήνιο κρίσιμα προβλήματα βιώσιμης ανάπτυξης της Αττικής, μεταξύ αυτών το ζήτημα της διαχείρισης των ακτών και της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών σε αυτές. Δυστυχώς ένα φυσικό πλεονέκτημα αιώνων για τους κατοίκους της Αττικής τείνει να γίνει μειονέκτημα εξ' αιτίας της άναρχης οικιστικής επέκτασης και της κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης των παράλιων από μεγάλα αλλά....και μικρά συμφέροντα.

Τι προβλέπει το νέο ΡΣΑ για τις ακτές

Παρ' ότι το νέο ΡΣΑ περιέχει πολλές διακηρύξεις για «βιώσιμη ανάπτυξη», «προστασία περιβάλλοντος» και «σχεδιασμένη διαχείριση» του παράκτιου χώρου, η όλη φιλοσοφία του δεν αναιρεί τις βασικές αιτίες του «υδροκεφαλισμού» στην Αττική (άναρχη επέκταση οικιστικού ιστού, συγκέντρωση 42% του πληθυσμού και τουλάχιστον 50% της οικονομικής δραστηριότητας), με αποτέλεσμα να διατηρούνται οι ισχυρές πιέσεις στο παράκτιο μέτωπο, από οικιστικές, τουριστικές, εμπορικές και άλλες δραστηριότητες.

Η χωροταξική αρχή της «φέρουσας ικανότητας» έχει ήδη διαταραχθεί προ πολλού και η όποια προσπάθεια βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να οδηγεί σε ανάσχεση και όχι ενίσχυση της συγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων στην Αττική.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, οι ακτές θεωρούνται δημόσιος χώρος. Στο παρελθόν μικρό μέρος είχε κατ' εξαίρεση παραχωρηθεί στον ΕΟΤ για ήπιες τουριστικές εγκαταστάσεις. Από τα μέσα της δεκαετίας '90, με την πολιτική ιδιωτικοποίησης δημοσίων επιχειρήσεων και περιουσίας, ο ΕΟΤ παραχώρησε την περιουσία του για διαχείριση στην εταιρία «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα» (ΕΤΑ).

Ετσι η κερδοσκοπική εκμετάλλευση των ακτών από εξαίρεση άρχισε να γίνεται κανόνας.! Η λογική αυτή δυστυχώς υιοθετήθηκε και από ορισμένες δημοτικές αρχές στο όνομα της ανταποδοτικότητας και αποκόμισης εσόδων.!

Με το νέο ΡΣΑ η πιο πάνω λογική δεν ανατρέπεται αλλά ενισχύεται.

Η προβλεπόμενη εκπόνηση «Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Ακτών Αττικής» (ΣΟΔΑΑ), στα πλαίσια των διατάξεων του άρθρου 10 περί «Σχεδίων Χωρικής Ανάπτυξης Ενοτήτων» (ΣΧΑΕ) δίνει τη δυνατότητα στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, να προβαίνει σε ειδικές ρυθμίσεις για έργα και παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας!!.

Η ίδια λογική επαναλαμβάνεται και στον τομέα του περιβάλλοντος, (άρθρο 20) όπου ο υπουργός έχει τη δυνατότητα να προβαίνει «κατά παρέκκλιση» σε ειδικές ρυθμίσεις υπέρ μεγάλων μονάδων.!!!

Κατά συνέπεια με το νέο ΡΣΑ δεν ανακόπτονται οι πιέσεις στο παραλιακό μέτωπο. Αντίθετα με τη συνέχιση της άναρ­χης οικιστικής επέκτασης, την ενίσχυση της συγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων στις παράκτιες περιοχές, τη δημιουργία νέων υπερτοπικών πόλων στην παραλιακή ζώνη (πολιτισμού, εκπαίδευσης, αθλητισμού, αναψυχής κλπ), την κατασκευή στο χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελ­ληνικού μιας νέας πόλης 10.000 κατοίκων, τα σχέδια παραχώρησης ελεύθερων χώρων (πρώην Αλυκές Αναβύσσου) σε ιδιώτες, κ.α., θα ασκήσουν αρνητική επίδραση στο θαλάσσιο μέτωπο.

Ελεύθερες παραλίες σε όλους τους πολίτες

Το κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι ακτές θα παραμείνουν δημόσιο αγαθό ή θα αποτελέσουν πεδίο κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης.

Ένα δεύτερο ερώτημα αφορά τη στρατηγική διαχείρισης τους.

Κατά πόσο δηλαδή θα συμβάλλει το ΡΣΑ στην ανάσχεση της παραπέρα συγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων, σύμφωνα με την αρχή της «φέρουσας ικανότητας», της ήπιας ανάπτυξης, κλπ, ή θα οδηγούν σε ενίσχυση τους. Αν μιλάμε με όρους κοινωνίας και βιώσιμης ανάπτυξης, τότε οι ακτές σε όλο το παραλιακό μέτωπο πρέπει να είναι ανοικτές στο λαό.

Η είσοδος στις πλαζ πρέπει να είναι ελεύθερη σε όλους τους πολίτες. Οι οργανωμένες πλαζ να λειτουργούν μόνο ως ακτές κολύμβησης και όχι σαν νυκτερινά κέντρα.

• Πρέπει να κλείσουν όλα τα αυθαίρετα καταστήματα (ταβέρνες, καφετέριες, κά), καθώς και τα παράνομα νυκτερινά κέντρα.
• Να κατεδαφιστούν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και ιδιαίτερα αυτά που έχουν κριθεί με τελεσίδικες αποφάσεις.
  
• Να επεκταθεί το αποχετευτικό δίκτυο σε όλες τις παραλίες.
  
• Να ενισχυθεί το πράσινο και να μην παραχωρηθούν μεγάλοι ελεύθεροι χώροι σε κερδοσκοπικές δραστηριότητες.
  
• Να μην κατασκευαστούν οι νέοι αυτοκινητόδρομοι πέριξ του Υμηττού και η συγκοινωνία να γίνεται κυρίως με μέσα μαζικής μεταφοράς σταθερής τροχιάς (Μετρό, Προαστιακός, Τραμ).
  
• Να τηρηθεί η δέσμευση δημιουργίας ποδηλατοδρόμου από το Φάληρο ως το Σούνιο, κά. Αυτά είναι ορισμένα άμεσα μέτρα για βελτίωση της κατάστασης.

Δημοκρατική ή γραφειοκρατική διαβούλευση;

Στο νέο ΡΣΑ προβλέπονται διαδικασίες διαβούλευσης πριν πάει για ψήφιση στη Βουλή.
Ωστόσο η σύνθεση της επιτροπής διαβούλευσης, η λειτουργία και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων έχουν γραφειοκρατικό χαρακτήρα.

Τα τακτικά μέλη της επιτροπής είναι εκπρόσωποι υπουργείων και κρατικών φορέων, ενώ της Αυτοδιοίκησης, επαγγελματικών οργανώσεων, επιμελητηρίων, κοινωνικών οργανώσεων, κλπ είναι αναπληρωματικά.

Γιαυτό οι Νομαρχίες Ανατολικής και Δυτικής Αττικής και όλοι σχεδόν οι δήμοι έχουν εκφράσει έντονες αντιρρήσεις.

Κρίσιμο ρόλο στην διαβούλευση θα παίξει η παρέμβαση των κοινωνικών φορέων και ενεργών πολιτών (πχ. Δίκτυο Φορέων Σαρωνικού), για αποτροπή αρνητικών επιλογών και διεκδίκηση λύσεων σε όφελος των τοπικών κοινωνιών και συνολικά της περιφέρειας Αττικής.

γράφει ο Γιάννης Τόλιος (Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών μέλος Ε. Γ. του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ)

ΠΗΓΗ : Εφημερίδα "ΕΒΔΟΜΗ" 27ης Ιουνίου 2009