Όταν ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης μελετούσε τα σχέδιά του, το μυαλό του λειτουργούσε μέσα από τα δεδομένα του μέλλοντος. Με άλλα λόγια, είχε επίγνωση της επερχόμενης πληθυσμιακής έκρηξης στον πλανήτη, της συρρίκνωσης της ποιότητας ζωής και της καταπίεσης που προκαλεί στους νέους η έλλειψη χώρου και διεξόδου.
Σε αυτά δεν αντιπαρέβαλλε μονάχα τη μοντέρνα αισθητική που τον χαρακτήριζε, αλλά και την πρακτική ματιά ενός δημιουργού που, περισσότερο ακόμα και από την αρχιτεκτονική ή την πολεοδομία, αγάπησε τον άνθρωπο.
Για παράδειγμα, σχεδιάζοντας το Ισλαμαμπάντ δημιούργησε μια πόλη για δύο εκατομμύρια κατοίκους, ικανή να αναπτύσσεται απρόσκοπτα μέσα από φαρδιές λεωφόρους, που τα οικοδομικά της τετράγωνα συνδέονται με πρωτοποριακούς, για την εποχή, πεζόδρομους, προσφέροντας μια ανθρώπινη ανάσα, μια άλλη ποιότητα διαβίωσης στους κατοίκους της.
Ως προς την Αθήνα, ήταν της άποψης ότι τόσο το ιστορικό κέντρο όσο και τα μνημεία της έπρεπε να προστατευτούν.
Εντούτοις, παρ’ ότι είχε από τότε τη φήμη του ξεχωριστού επιστήμονα (ή ίσως και λόγω αυτού), οι συμπατριώτες μας αγνόησαν τις μελέτες και τα σχέδια που υπέβαλε. Μισό αιώνα αργότερα, δεν μπορούμε να πούμε ότι δικαιώθηκαν.
Η διατριβή του Κ. Δοξιάδη είχε θέμα τη διάταξη του χώρου στην αρχαία ελληνική πολεοδομία και δημιούργησε μεγάλη αίσθηση παγκοσμίως, καθώς υποστήριξε ότι οι αρχαίοι σχεδίαζαν τα κτίριά τους στον χώρο με βάση προοπτικές μετρήσεις.
«Όλοι διαπράττουμε αρχιτεκτονικά εγκλήματα», θα έγραφε το 1971 στο περιοδικό «Ekistics» για να εξηγήσει ότι εκείνη η μικρή κλίμακα των αρχαίων ελληνικών οικισμών αποτελούσε το μέτρο για μιαν αρχιτεκτονική της ανθρώπινης ευτυχίας.
«Ως εγκληματίες πρέπει αυτό να το ομολογήσουμε εξαρχής. Δεν κατανοούμε την πόλη και δεν έχουμε την κατάλληλη αρχιτεκτονική για την εποχή μας.
Μια προφητεία από το 1966
Ένα νέο διοικητικό κέντρο, στην περιοχή Τατοΐου, οραματιζόταν για την πρωτεύουσα στα μέσα της δεκαετίας του '60 ο διεθνούς φήμης πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης.
Από το βήμα του περίφημου 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (1966), όπου είχαν τεθεί για πρώτη φορά επί τάπητος «Τα προβλήματα της μείζονος περιοχής Αθηνών», είχε ήδη ανοίξει το διάλογο για να αντιμετωπιστούν τα πρώτα αδιέξοδα στο κυκλοφοριακό αλλά και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Το 1961, ο δημόσιος τομέας χρησιμοποιούσε για να στεγάσει τις υπηρεσίες του κτίρια με συνολική επιφάνεια 160.000 τ.μ. και ο Κ. Δοξιάδης υπολόγισε ότι ύστερα από 40 χρόνια θα χρειάζονταν περίπου 400.000, δηλαδή δυόμισι φορές περισσότερα τ.μ.
Η πρόταση για το νέο διοικητικό κέντρο στο Τατόι ήταν ανατρεπτική αλλά απολύτως εναρμονισμένη με τη θεωρητική σύλληψή του για την Οικουμενούπολη. Κυρίως όμως επαληθευόταν από τις προτάσεις που είχε ήδη εφαρμόσει με επιτυχία στην Ισλαμαμπάντ, το Ρίο ντε Ζανέιρο, το Ντιτρόιτ και αλλού.
Ο Κ. Δοξιάδης (1913-1975), επικεφαλής μιας ομάδας ειδικών (πολεοδόμων, συγκοινωνιολόγων, οικονομολόγων, κοινωνιολόγων, κ.λπ.), ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε στη χώρα μας τα μαθηματικά μοντέλα για να κάνει προβλέψεις, με σημεία αναφοράς τα έτη 2000 και 2060.
Για το έτος 2060 προέβλεπε ότι ο πληθυσμός στο λεκανοπέδιο θα φτάσει στα 10 με 12 εκατ., με ανάπτυξη κυρίως προς τα Μεσόγεια και το Θριάσιο πεδίο. Περιέγραφε μια πρωτεύουσα που θα επεκτείνεται ώς τη Χαλκίδα, τη Θήβα και την Κόρινθο, ενώ οικισμοί θα έχουν αναπτυχθεί πλέον σε ολόκληρη τη διαδρομή ώς τη Θεσσαλονίκη.
Ιδιαίτερα καίριος ήταν στις παρατηρήσεις του για τα μεγαλεπήβολα οδικά έργα. Από το βήμα του συνεδρίου αναρωτήθηκε: «Τι σημαίνει καλύτερη κυκλοφορία για τον άνθρωπο; Σημαίνει καλύτερη επιφάνεια δρόμου ή σημαίνει λιγότερο χρόνο διαδρομής;». Παρατήρησε εύστοχα: «Δεν είναι αστείο. Όσο καλύτερα δίκτυα και ταχύτερα αυτοκίνητα κάνει ο άνθρωπος, τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται για να πάει στο κέντρο της πόλεώς του».
Σωστός αποδείχτηκε και στις προβλέψεις του για τη μέση πυκνότητα, που εκτιμούσε ότι θα έφτανε τους 125 κατοίκους ανά εκτάριο, αύξηση 75% σε σχέση με το 1961, οπότε ο πληθυσμός της πρωτεύουσας μόλις ξεπερνούσε τα 2 εκατ. κατοίκους. Τα αυτοκίνητα μόλις έφταναν τα 110.000 και ήδη υπήρχε κυκλοφοριακό αδιέξοδο!
«Η έκταση που θα χρειαζόμαστε τότε θα είναι 1.125 τ.χλμ., έναντι 250 σημερινών. Θα έχουμε 1,35 εκατ. αυτοκίνητα, δηλαδή πάνω από 10 φορές περισσότερα από τα σημερινά», είχε προβλέψει ο κορυφαίος πολεοδόμος για το 2000 και, επικαλούμενος τα στοιχεία των εμπεριστατωμένων μελετών της ομάδας του, είχε επισημάνει: «Δεν έχουμε χώρο πια στο λεκανοπέδιο». Είχε μάλιστα από τότε περιγράψει την ανάγκη να προβλεφθούν παρεμβάσεις ώστε να εξασφαλιστούν οι υποδομές για το μελλοντικό πληθυσμό. «Το 60% του πληθυσμού των Αθηνών ζει σε κομμάτια που χτίστηκαν μετά το 1932, που τότε ήταν χωράφια. Αν τότε προβλέπαμε σωστά την επέκταση, σήμερα το 60% του πληθυσμού θα είχε σωστούς δρόμους, σωστές πλατείες και σωστά πάρκα», διαβάζουμε σε μια από τις άκρως ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις του Κ. Δοξιάδη στο συνέδριο.
Προφητικός ήταν και ως προς τους δείκτες ανάπτυξης στο λεκανοπέδιο: είχε υπολογίσει από τότε ετήσια αύξηση του πληθυσμού κατά 3%, των αυτοκινήτων κατά 26%, της επιβατικής κίνησης στα λιμάνια κατά 9% και στα αεροδρόμια κατά 20%. Είχε μάλιστα «μεταφράσει», με μαεστρία που θα ζήλευαν και οι πιο trendy επικοινωνιολόγοι, παραστατικότατα τα μεγέθη:
«Επειδή με τους συνεργάτες μου θα σας μιλάμε για δύο ώρες, όταν τελειώσουμε ο πληθυσμός της Αθήνας θα είναι μεγαλύτερος κατά 14 άτομα, θα έχουν προστεθεί έξι καινούργια αυτοκίνητα και οι κατοικίες θα έχουν αυξηθεί κατά οκτώ»!
ΠΗΓΗ -ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου