Νερό, ένας αέναος και εύθραυστος κύκλος.

22 Μαρτίου 2010. Παγκόσμια ημέρα για το νερό.

H ΕΥΔΑΠ διοργάνωσε ημερίδα προβληματισμού για την αειφορία των υδατικών πόρων και την κοινωνική και οικονομική διάσταση του νερού.

"ΝΕΡΟ ! ΕΝΑΣ ΑΕΝΑΟΣ ΚΥΚΛΟΣ"

Θεματικές ενότητες :

• Προοπτική διαχείρισης υδατικών πόρων και πόσιμου νερού στην Ελλάδα: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, ειδικός γραμματέας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ.

• Κλείνοντας τον κύκλο του πόσιμου νερού: Διονύσιος Ασημακόπουλος, καθηγητής Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ.

• Εξελισσόμενες διεθνείς δραστηριότητες στον χώρο του νερού: Μιχαήλ Σκούλλος, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος Global Water Partnership Mediterranean.

• Αξιοποίηση των υγρών και στερεών παραγώγων που προκύπτουν από την επεξεργασία των λυμάτων: Δάνος Μαμάης, επίκουρος καθηγητής Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ.

• Ενεργειακή αξιοποίηση της ιλύος που παράγεται κατά την επεξεργασία των λυμάτων: Απόστολος Βλυσίδης, καθηγητής Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ – Δρ Σοφία Μάη, χημικός μηχανικός.

• Αξιοποίηση της ενέργειας του υδραυλικού δυναμικού: Δημήτριος Παπαντώνης, καθηγητής Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ.

• Νερό: Κοινωνικό ή οικονομικό αγαθό;: Ιωάννης Μυλόπουλος, καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ - Ελπίδα Κολοκυθά, επίκουρη καθηγήτρια.

• Προσεγγίσεις στην τιμολόγηση υπηρεσιών ύδατος και στην ανάκτηση του κόστους: Μιχαήλ Σκούρτος, καθηγητής Οικονομικών του Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Η ημερίδα άφησε καλές εντυπώσεις και έδωσε και ειδήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι στο ζήτημα της "ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ" για την Αν. Αττική

Ο εισηγητής κ. Ανδρ. Ανδρεαδάκης, Ειδικός Γραμματέας της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, δεν μάσησε τα λόγια του.

Δυστυχώς, απο πλευράς προόδου, είναι σαν να βρισκόμαστε στο 2003, γιατί τα τελευταία 6 χρόνια δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα.

(Αρνήσεις εφαρμογής, επανεξέταση των σχεδίων από τη μια πλευρά και από την άλλη δεν παρουσιάστηκαν εναλλακτικές λύσεις). Το 2010 μας βρίσκει με καταδίκη στο θέμα αυτό.

Τι προσπαθούμε να κάνουμε σαν ΥΠΕΚΑ ; Μόνοι μας δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Προσπαθούμε με την Περιφέρεια Αττικής, την ΕΥΔΑΠ, το Υπουργείο Υποδομών και τους Δήμους, να αποκτήσουμε το 2010 ένα συναινετικό καινούργιο σενάριο το οποίο θα αξιοποιεί την προεργασία που ήδη έχει γίνει. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε από μηδενική βάση.

Είναι μια δύσκολη προσπάθεια, αλλά θα πρέπει να σοβαρευτούν όλοι. Δήμοι, τοπικές κοινωνίες, Σύλλογοι κλπ. Το πρόστιμο θα είναι βαρύ, θα είναι σε όλους μας, και μπορεί να οφείλεται και σε...παιγνιδάκια.

Τα χρήματα υπάρχουν και το 2010 θα πρέπει να μπει σε εφαρμογή ένα καινούργιο αναθεωρημένο "master plan" , ώστε το 2014, αν όλα πάνε καλά, να είμαστε έτοιμοι.

Μίλησε για τα 6 έργα που είναι σε εκκρεμότητα και τα χαρακτήρισε "τα 6 φαντάσματα" για τα οποία πιθανότατα θα κληθούμε να πληρώσουμε βαρειά πρόστιμα.

Το Θριάσιο και οι 5 μεγάλοι βιολογικοί καθαρισμοί της Αν. Αττικής (Κορωπί, Μαρκόπουλο, Ραφήνα, Αρτέμιδα, Ν. Μάκρη).

Μίλησε για ελλειπή στοιχεία ελέγχου που φθάνουν στις κεντρικές υπηρεσίες όσον αφορά στην λειτουργία υφιστάμενων βιολογικών. Τόνισε την ανάγκη στενής συνεργασίες με τις ΔΕΥΑ και την δημόσια διάθεση των στοιχείων. Ο καθένας θα αναλαμβάνει την ευθύνη των αποτελεσμάτων που θα δηλώνει.

Ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή, το 90 % των οικισμών που θα έπρεπε να έχουν "βιολογικό" επεξεργασίας λυμάτων έχει καλυφθεί. Το υπόλοιπο 10% που αφορά οικισμούς με πληθυσμό 2-15.000 κατοίκους, που η πρόοδος είναι σχετικά αργή, αυτή τη στιγμή καλύπτουν το 30% των οικισμών και υπάρχει ήδη χρηματοδότηση ύψους 800 εκ € για να καλυφθεί πλήρως αυτή η ομάδα οικισμών.
Αυτά τα χρήματα υπάρχουν και θα πρέπει να ενισχυθεί η ωριμότητα των έργων με τις σωστές μελέτες. Γίνεται προσπάθεια προς αυτή τη κατεύθυνση.
Τέλος για τους μεγάλους οικισμούς υπάρχει το ΠΕΠ Αττικής, με ένα ποσό της τάξης 200-400 εκ. € για την κάλυψη αυτών των αναγκών.

Ηχητικό πόσπασμα από την ομιλία κ. Ανδρ. Ανδρεαδάκη, Ειδικού Γραμματέα της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ. (Σημερινή κατάσταση με τα έργα αποχέτευσης)

ΝΕΡΟ : ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ;

Γιάννης Μυλόπουλος, Καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.ΠΘ. Ελπίδα Κολοκυθά, Επίκουρη Καθηγήτρια της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος.

Σήμερα θεωρείται πλέον κοινός τόπος, ότι η Ανάπτυξη και το Περιβάλλον αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, καθώς βρίσκονται σε καθεστώς δυναμι­κής αλληλοσυσχέτισης. Σύμφωνα με τη σύγχρονη αντίληψη της αειφορίας, αναγνωρίζεται πλέον επίσημα ότι η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να λαμβάνει κατά προ­τεραιότητα υπόψη της τα οικολογικά όρια και τις περιβαλλοντικές δυνατότητες, δη­λαδή η ανάπτυξη να είναι συμβατή με το περιβάλλον και να μπορεί να έχει διάρκεια.

Από την άλλη όμως μεριά και το περιβάλλον επιβάλλεται να αξιοποιεί οικονομικές μεθόδους στην κατεύθυνση της διαχείρισης της ζήτησης, για την επίτευξη του μεγάλου στόχου της προστασίας και διατήρησης των οικοσυστημάτων και της εξοικονόμησης των φυ­σικών πόρων και αγαθών.

Τι συμβαίνει όμως με το νερό και πώς η αρχή της αειφορίας εφαρμόζεται στην περίπτωσή του, τη στιγμή κατά την οποία η πολυσχιδής και πολύμορφη φύση του το κα­θιστούν ταυτόχρονα περιβαλλοντικό, κοινωνικό, αλλά και οικονομικό αγαθό; Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, είναι ότι η ίδια η φύση του νερού, καθώς και η μορφή της αξιοποίησής του, υπαγορεύουν τον τρόπο της θεώρησής του.

Με την έννοια αυτή, το νερό θεωρείται οικονομικό αγαθό στις δραστηριότητες όπου συμ­μετέχει ενεργά στην παραγωγική διαδικασία ως πρώτη ύλη, όπως στην αγροτική ανά­πτυξη, τη βιομηχανία ή τον τουρισμό. Αντίθετα, θεωρείται κοινωνικό αγαθό όταν συντηρεί την ύδρευση πληθυσμών και το περιβάλλον. Και αυτό γιατί αν και στις περι­πτώσεις αυτές θεωρούνταν εμπορικό αγαθό, τότε η επιδίωξη της αύξησης του κέρδους θα οδηγούσε μονόδρομα σε κατακόρυφη αύξηση της κατανάλωσης, γεγονός που θα ήταν ασυμβίβαστο με τον μεγάλο στόχο της εξοικονόμησης και της προστασίας του.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας, το νερό δηλαδή να θεωρείται κοινωνικό αγαθό παντού, ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα στην οποία εμπλέκεται και τη χρήση που του γίνεται, αποτελεί την κύρια αιτία σπατάλης και υποβάθμισης του πολύ­τιμου φυσικού αγαθού. Έτσι λοιπόν το 85% του καταναλισκόμενου σήμερα νερού στη χώρα μας, που αποτελεί το νερό των αγροτικών χρήσεων, αν και συμμετέχει άμεσα και ενεργά σε μια οικονομική δραστηριότητα ως πρώτη ύλη, εν τούτοις απολαμβάνει τα προνόμια του κοινωνικού χαρακτήρα και δεν τιμολογείται.

Αντίστοιχα και το βιομηχα­νικό νερό, το οποίο αποτελεί πρώτη ύλη στη βιομηχανική παραγωγή, ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι στις περισσότερες περιπτώσεις διανέμεται μέσω των δικτύων ύδρευσης, κι αυτό συστηματικά υποτιμολογείται. Έτσι, η τιμή του υπολογίζεται με αντίστοιχο τρόπο με εκείνη του νερού της ύδρευσης, μη καλύπτοντας παρά μέρος μόνο του άμεσου κόστους για τη μεταφορά και τη διανομή του.

Η αντιμετώπιση λοιπόν του νερού ως κοινωνικού αγαθού, έχει σήμερα γενικευτεί με αποτέλεσμα τη συστηματική υποτιμολόγηση ή ακόμη και τη δωρεάν παροχή του. Το γεγονός αυτό οδήγησε αντίστοιχα και σε υποτίμηση της πραγματικής αξίας του νερού, ή τουλάχιστον δεν βοήθησε καθόλου στη διαδικασία εκτίμησης και αξιολόγησης της πραγ­ματικής του αξίας. Αυτή είναι και η κύρια αιτία για τη σπατάλη, αλλά και την ποιοτική υπο­βάθμιση του πολύτιμου και σε ανεπάρκεια ευρισκόμενου αγαθού.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι αγρότες σήμερα είναι απρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τις σύγχρονες μεθό­δους εξοικονόμησης του αρδευτικού νερού, όπως οι τεχνολογίες της στάγδην ή της τοπι­κής άρδευσης και της μικροάρδευσης, καθώς και η βιομηχανία στην πλειοψηφία της είναι απρόθυμη να εφαρμόζει τις σύγχρονες καθαρές τεχνολογίες ανακύκλωσης, επαναχρησι­μοποίησης ή επεξεργασίας του νερού. Κι αυτό γιατί η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική δεν τους παρέχει τα αντίστοιχα κίνητρα.

Αφού ούτως ή άλλως και ανεξάρτητα από το πόσο νερό θα καταναλώσουν εντέλει, το κόστος του νερού είναι ασήμαντο, καθώς παρα­μένει το χαμηλότερο από όλους τους παράγοντες που συμμετέχουν στην παραγωγή. Από την άλλη πλευρά, η πρακτική που ακολουθείται οδηγεί και σε μεγάλη κοινω­νική αδικία, αφού στρέφεται άμεσα εις βάρος κυρίως όσων αναγκάζονται να πληρώνουν για να έχουν πρόσβαση σε νερό καλής ποιότητας και οι οποίοι ας σημειωθεί ότι συνή­θως ευθύνονται για ένα μικρό ποσοστό της κατανάλωσης, που είναι μόλις το 7-8%, που αντιστοιχεί στο νερό των αστικών χρήσεων.

Επίσης, εκτός κάθε λογικής είναι και η αντίθετη τάση που αναπτύχθηκε τα τε­λευταία χρόνια, το νερό της ύδρευσης να ιδιωτικοποιείται, (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ κλπ) και να αντιμετωπίζεται όχι ως δημόσιο, αλλά ως οικονομικό αγαθό χωρίς κοινωνικούς περιο­ρισμούς και κανόνες.

Με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένα κίνητρο για την εξοικο­νόμηση του σπάνιου πόρου, αλλά αντίθετα να δημιουργούνται προϋποθέσεις πώλησης όλο και μεγαλύτερων ποσοτήτων του, με στόχο την κερδοφορία. Αξίζει να τονιστεί τέλος ότι η αντιμετώπιση του νερού ως οικονομικού αγαθού σε όλες τις αναπτυξιακές δραστηριότητες, θα πρέπει να αποσκοπεί εκτός από την επί­τευξη του κέρδους και στην εξυπηρέτηση του μεγάλου στόχου της προστασίας και της εξοικονόμησής του και αυτό θα πρέπει να γίνεται σαφές με διάφορους τρόπους στους καταναλωτές.

Θα πρέπει δηλαδή να μεταφέρει στους χρήστες του νερού το μήνυμα, ότι καταναλώνουν ένα σπάνιο και σε ανεπάρκεια ευρισκόμενο φυσικό αγαθό, του οποίου η εξάντληση και η υποβάθμιση, εκτός των άλλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών, έχει και σοβαρές οικονομικές συνέπειες και επιπτώσεις.

(Το ηχητικό μέρος της εισήγησης της Κας Κολοκυθά, Επίκουρης Καθηγήτριας της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος.)

Η Κα. Κολοκυθά, απαντώντας σε ερώτηση από το ακροατήριο, για το ποια είναι η τάση στην σημερινή παγκόσμια αγορά, όσον αφορά στην διαχείριση του νερού, αναφέρθηκε ότι το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και με παράδειγμα την Γαλλία, στο Παρίσι επανήλθε η διαχείρισή του στο δημόσιο πρόσφατα.